Νεοελληνική Γλώσσα: Α΄, Β΄ και Γ΄ Λυκείου
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (ΔΟΚΙΜΙΟ – ΑΡΘΡΟ)
(Επιμέλεια : Στέλλα Κυριακάκη, 2ο ΓΕΛ Θεσσαλονίκης)
Η περίληψη είναι μια προσωπική δημιουργία που σέβεται το πνεύμα του συγγραφέα.
Γι’ αυτό και πρέπει να χαρακτηρίζεται από αντικειμενικότητα.
Η περίληψη δεν είναι ξεχωριστό γραμματειακό είδος, αλλά ένας τρόπος συνοπτικής απόδοσης προϋπάρχοντος κειμένου με το οποίο επιδιώκονται :
• η κατανόηση του κειμένου
• η πληροφόρηση των άλλων με λιτό και σαφή τρόπο για το περιεχόμενο του κειμένου
• η διάκριση του αναγκαίου από το περιττό τόσο στο περιεχόμενο όσο και στη γλώσσα του κειμένου
• η δόμηση ενός νέου κειμένου με συνοχή και συνεκτικότητα.
ΑΡΑ η αξιολόγηση της περίληψης είναι σκόπιμο να συνεξετάζει τρεις παραμέτρους:
α) το περιεχόμενο
β) τη γλώσσα και το ύφος
γ) τη δομή.
Τύποι περίληψης :
Υπάρχουν διάφοροι τύποι περίληψης, γι’ αυτό και η εκφώνηση της σχετικής ερώτησης στο γραπτό πρέπει να δείχνει ξεκάθαρα ποιος τύπος περίληψης αναμένεται, καθορίζοντας την επικοινωνιακή περίσταση για την οποία πρέπει να γραφτεί
και
η αξιολόγηση της περίληψης πρέπει να λαμβάνει υπόψη την κατανόηση της επικοινωνιακής περίστασης – όπως διαφαίνεται μέσα από τη σχετική ερώτηση- και τη σύνταξη ενός κειμένου μέσα στο ζητούμενο επικοινωνιακό περιβάλλον.
Οι τύποι περίληψης διακρίνονται :
• ως προς τη σχέση τους με το αρχικό κείμενο
• ως προς την έκταση
Ι. Διάκριση ως προς τη σχέση της περίληψης με το αρχικό κείμενο.
1. Περίληψη που υποκαθιστά το αρχικό κείμενο.
Ο συντάκτης της :
• ταυτίζεται με το συγγραφέα και αναπαράγει συνοπτικά το αρχικό κείμενο,
• δεν προτάσσει καμία αναφορά, ούτε στο συγγραφέα, ούτε στο θεματικό κέντρο,
• διατηρεί την οπτική γωνία του συγγραφέα,
• διατηρεί το επικοινωνιακό περιβάλλον του αρχικού κειμένου, εφόσον γράφει για την ίδια επικοινωνιακή περίσταση.) → καλό είναι να αποφεύγεται αυτού του είδους η περίληψη
2. Περίληψη που παρουσιάζει το αρχικό κείμενο ενημερώνοντας για το περιεχόμενό του.
Ο συντάκτης της :
• καλείται να πληροφορήσει ως συγκεκριμένος πομπός (διαφορετικός από το συγγραφέα), τους συγκεκριμένους δέκτες, για συγκεκριμένο σκοπό, πιθανόν διαφορετικό από αυτό του συγγραφέα,
• αναφέρεται με συντομία στο περιεχόμενο του κειμένου, παραπέμποντας σ’ αυτό.
Κατά συνέπεια :
➢ προτάσσει εισαγωγική αναφορά στην οποία πληροφορεί για το κείμενο και το συγγραφέα του, επισημαίνει το θεματικό του κέντρο ή και ενημερώνει για τη βασική του θέση,
➢ παρουσιάζει το περιεχόμενο και τις επιμέρους ιδέες του κειμένου, με τρόπο που να αποδίδει το ξετύλιγμα της σκέψης του συγγραφέα, φροντίζει να χρησιμοποιήσει ποικιλία εισαγωγικών φράσεων που, όχι μόνο παρουσιάζουν τις απόψεις του συγγραφέα, αλλά φανερώνουν κατανόηση της συλλογιστικής πορείας και του ιδεολογικού περιεχομένου, χωρίς όμως να σχολιάζουν, όπως π.χ.:
➢ ο συγγραφέας θίγει το θέμα • απευθύνεται στους • αναφέρεται στο • αναφέρει πώς • παρουσιάζει (π.χ. τους παράγοντες) • περιγράφει • προσθέτει • αναλύει • εξηγεί • διευκρινίζει • επισημαίνει • διακρίνει • εκτιμά ότι • εντοπίζει (π.χ. τις ιδιομορφίες) • διατυπώνει την άποψη • συγκρίνει το… με το… και επισημαίνει τις διαφορές • υποστηρίζει • πιστεύει • τονίζει • δηλώνει • προτείνει • αντικρούει τις απόψεις υποστηρίζοντας • αντιπαραθέτει • υπαινίσσεται • αμφισβητεί • απορρίπτει • συμπεραίνει • συνοψίζει • καταλήγει.
➢ χρησιμοποιεί ύφος ανάλογο με το σκοπό για τον οποίο γράφει, την ιδιότητα με την οποία καλείται να γράψει, τους δέκτες της εργασίας του,
➢ χρησιμοποιεί ενεργητική ή παθητική σύνταξη ανάλογα με το αν θέλει να δώσει έμφαση στο συγγραφέα (ενεργητική σύνταξη) ή στις απόψεις του συγγραφέα και το περιεχόμενο του κειμένου (παθητική σύνταξη).
✤ Aπόπειρα ταξινόμησης των ρημάτων -δίνονται σε τρίτο πρόσωπο- που δηλώνουν μέσα στην περίληψη τις γλωσσικές πράξεις του συγγραφέα του πρωτοτύπου.
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ :